ดร.กญ.ดวงแก้ว ปัญญาภู กระชายกับศักยภาพการพัฒนาเป็นยาต้านไวรัสก่อโรคโควิด-19
ในนาที่นี้ คงไม่มีใครที่ไม่รู้จัก กระชาย หรือ กระชายขาว เนื่องจากเร็ว ๆ นี้เพิ่งมีข่าวเกี่ยวกับการศึกษาวิจัยที่พบว่า สารสำคัญจากกระชายขาวมีฤทธิ์ยับยั้งไวรัสโควิด-19 ในหลอดทดลอง จุลสารฉบับนี้เลยพามาทำความรู้จักกระชายในรายละเอียดกันอีกครั้ง
กระชาย มีชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Boesenbergia rotunda (L.) Manst. จัดอยู่ในวงค์ขิงข่า (Zingibe-raceae) มีลักณะป็นเหง้าสั้น มีสักษณะอวบน้ำ รูปกรงกระบอก ตรงกลางพองกว่าส่วนหัวและท้าย ผิวสีน้ำตาลอ่อน เนื้อใบสีเหลือง มีรสเพ็ดร้อน ขม กลิ่นหอมฉุน พบสารในกลุ่มเฟลไวบอยด์ และสารสำคัญในน้ำมันหอมระเหย เช่น บอเชนเบจินเอ (boesanbergin A) พินอสตรอบิน (pinostrobin) แคมเฟอร์ (camphor) คาร์ดามอมิน (cardamonh) และแพนดูเรทีน (panduratin) และนอกจากนี้ ยังพบว่ากระชายอุดมไปตัวยวิตามิน และแร่ธาตุ เช่น แคลเซียม เหล็ก วิตามินเอ และบี
ตามตำรายาไทย ใช้เหง้ากระชายช่วยขับลม ลดอาการท้องอึด ท้องเฟ้อ แก้ปวดมวนท้อง รักษาโรคในปาก เช่น ปากเปื่อย ปากป็นแผล ปากแห้ง ช่วยขับระดูขาว ขับปัสสาวะ รักษาโรคบิด การแพทย์พื้นบ้าน ใช้บำรุงกำลัง บำรุงกำหนัด แก้กามตายด้าน ชาวบ้านทั่วไปใช้ประกอมอาหารเพื่อดับกลิ่นคาวของเนื้อสัตว์ และปลา
การศึกษาวิจัยปัจจุบันพบว่ สารสกัดจากกระชาย นอกจากจะมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระที่ดี มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ ฤทธิ์ช่วยต้านการเสื่อมของกระดูกอ่อนในหลอดทดลองแล้ว ยังพบฤทธิ์ยับยั้งเชื้อจุลชีพก่อโรคทั้งเชื้อแบคทีเรีย เชื้อไวรัส และเชื้อราอีกด้วย โดยเมื่อวันที่ 1 มิกุนายน 2563 ที่ผ่านมา มีรายงานการศึกษาวิจัย จากศูนย์ความเป็นเลิศด้านชีววิทยาศาสตร์ (องค์การมหาชน) (TCELS) ร่วมกับคณะวิทยาศาสตร์ และคณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล เกี่ยวกับ ความก้าวหน้าของการค้นหายาต้านเชื้อไวรัสโคโรนาจาก สารสกัดธรรมชาติและสมุนไพรที่เป็นอาหารของคนไทย จำนวน 121 ตัวอย่าง ซึ่งผลการศึกษาพบว่ามีสารสกัด จำนวน 6 ชนิดที่มีศักยภาพยันยั้งการเพิ่มจำนวนของไวรัส SARS CoV-2 ที่ปริมาณความเข้มขันของยาในระดับน้อย ๆ และไม่เป็นพิษต่อเซลล์ (ซึ่งผลดังกล่วได้ผ่านการทดสอบเทียบเคียงกับพลการยับยั้งของ FDA approwed drugs ได้แก่ ยา Nidosamide และยา Hydroxychloroquine แล้ว)
โดยการศึกษาดังกลำว พบสารสกัดจากสมุนไพร 2 ชนิด ที่สามารถยับยัการจริญเติบโตของเชื้อไวรัสโควิด-19 ได้ถึง 100% คือ สารสกัดจากขิง และกระชายขาว ซึ่งเมื่อนำมาวิเคราะห์ พบว่าสารสำคัญจากกระชายขาวมีฤกธิ์แรงที่สุด โดย ให้ฤทธิ์แรงกว่าสารสกัดบริสุทธ์ฟ้าทะลายโจร 30 เท่า และแรงกว่าสารสกัดขิง 10 เท่า ซึ่งถือว่าดีที่สุดในบรรดาสารที่นำมาทดสอบทั้งหมด โดยสารสำคัญ 2 ชนิดหลักในกระชายขาวที่มีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อไวรัส คือ แพนดูเรทินเอ (panduratin A) และ พินอสตรอบิน (pimostrobin) ซึ่งทางมหาวิทยาลัยมหิดลรวบกับ TCES จะขยายผลการศึกษาสู่การทดสอบในสัตว์ทดลองและการศึกษาวิจัยในคนต่อไป ซึ่งหากได้ผลดี จะทำให้ประทศไทยสามารถผลิดยาต้านไวรัสก่อโรคโควิด-19 ที่เป็นยาพัฒนาจากสมุนไพรไทยได้
สมุนไพรไทยมีประโยชน์มากมาย ใช้ได้ทั้งเป็นอาหารและยา เราควรดูแลสุขภาพด้วยการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ โดยการรับประทานอาหารไทยที่มีกระชายเป็นสวนประกอบ เช่น ขนมจีนน้ำยา แกงป่า ผัดฉ่า เพราะนอกจากจะให้ความอร่อยแล้วยังช่วยเสริมภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง สามารถสู้กับโรคภัยไข้เจ็บได้อีกด้วย
